Autor: Monika Cieszyńska
Syn (19 lat) otrzymał karę ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne – 300 godzin (10 miesięcy po 30 godzin). Odrabiał niesystematycznie, po 7 miesiącach brakuje mu około 50 godzin. Kurator skierował sprawę do sądu o zamianę kary na areszt. Syn ma orzeczoną II grupę niepełnosprawności, a praca fizyczna nie była dostosowana do jego stanu zdrowia, dlatego odpracował połowę, ale niesystematycznie. Co powinien zrobić, aby kara nie została zamieniona na pozbawienie wolności? Jaki jest przelicznik godzin prac społecznych na areszt? Czy osobie niepełnosprawnej może być przydzielona każda praca, nawet jeśli jej wykonywanie zagraża zdrowiu?
Zgodnie z Kodeksem karnym wykonawczym (K.k.w.) wykonanie kary ograniczenia wolności ma na celu wzbudzenie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego. Skazany ma obowiązek sumiennie wykonywać ciążące na nim obowiązki, a w miejscu pracy lub pobytu przestrzegać ustalonych zasad zachowania, porządku i dyscypliny.
W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania kary ograniczenia wolności sąd rzeczywiście obligatoryjnie orzeka karę pozbawienia wolności jako karę zastępczą, o czym stanowi art. 65 K.k.w.
Zobacz też: Czy można zamienić karę prac społecznych na grzywnę
Jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza zastępczą karę pozbawienia wolności. W razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności.
W doktrynie oraz orzecznictwie przyjmuje się, że uchylanie się od odbywania kary ograniczenia wolności ma miejsce wtedy, gdy skazany, mimo że miał świadomość ciążących na nim obowiązków orzeczonych w ramach kary ograniczenia wolności, jak również konsekwencji ich niewykonywania, nie wykonał jednak w całości lub w części nałożonych na niego obowiązków, przy czym miał obiektywnie możliwości, by obowiązki te wykonać (tzn. nie zachodziły żadne przeszkody uniemożliwiające wykonanie tych obowiązków). Cechą uchylania się od obywania kary jest zatem negatywny stosunek psychiczny skazanego do ciążącego na nim obowiązku.
Mimo że w obecnym stanie prawnym orzeczenie zastępczej kary pozbawienia wolności w przypadku niewykonania kary ograniczenia wolności jest obowiązkowe, to w doktrynie przyjmuje się, że zamiana kary ograniczenia wolności na zastępczą karę pozbawienia wolności powinna mieć jednak charakter wyjątkowy.
Przeczytaj też: Przelicznik grzywny na prace społeczne
Aktualnie Pani syn może spróbować skorzystać z następujących rozwiązań. Jeśli pracuje zarobkowo i otrzymuje miesięczne wynagrodzenie, to może wnioskować o zmianę formy wykonywania kary ograniczenia wolności na potrącenia z wynagrodzenia.
Zobacz również: Ile kosztuje godzina prac społecznych
W grę może wejść także wniosek o udzielenie przerwy w odbywaniu kary ograniczenia wolności. Zgodnie z art. 63 K.k.w., jeżeli stan zdrowia skazanego uniemożliwia wykonanie kary ograniczenia wolności, sąd udziela przerwy w odbywaniu kary do czasu ustania przeszkody.
Przeczytaj również: Areszt za mandat
Istnieje także możliwość ubiegania się o modyfikację obowiązków nałożonych w ramach kary ograniczenia wolności (np. w ten sposób, że zmieniony zostanie rodzaj pracy, bądź zmniejszona zostanie liczba godzin pracy bądź sąd wręcz zwolni skazanego z nałożonych obowiązków), jednak pod warunkiem, że względy wychowawcze za tym przemawiają. Stanowi o tym art. 61 K.k.w.
W każdym razie należy przedstawić kuratorowi oraz sądowi dokumentację medyczną dotyczącą choroby Pani syna i jego niepełnosprawności. Sąd może bowiem nawet uznać karę za wykonaną, mimo niewykonania pełnego wymiaru pracy, ze względu na osiągnięte cele kary.
Podsumowując, zalecam niezwłocznie skontaktować się z wyznaczonym kuratorem oraz sądem rejonowym, w okręgu którego kara jest wykonywana. Ten sąd będzie bowiem właściwy dla rozpoznania wszystkich wymienionych wyżej wniosków. Nadto warto, by kurator miał dobrą opinię o skazanym.
Jeśli jednak względem Pani syna rzeczywiści zostanie orzeczona zastępcza kara pozbawienia wolności, to doradzam, by syn złożył pisemne oświadczenie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym. W takim wypadku sąd może bowiem wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności.
Z uwagi na to, że nie znam materiału dowodowego, jaki został zebrany w sprawie karnej Pani syna, ciężko mi powiedzieć, czy syn ze względu na swój stan zdrowia od początku był w ogóle w stanie sprostać nałożonej na niego pracy. Niemniej naprawdę warto przedstawić kuratorowi i sądowi wszelkie dokumenty, z których wynikać będzie, że syn od początku nie był w stanie sprostać tym obowiązkom, gdyż stan zdrowia na to mu nie pozwalał. Chodzi o to, by wykluczyć podejrzenie, że niewykonanie tych obowiązków nastąpiło ze złego nastawienia psychicznego syna do wyznaczonej mu pracy.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika