Przedawnienie przestępstwa kradzieży

Czy przestępstwo kradzieży ulega przedawnieniu?

Postawione pytanie sprowadza się do tego, czy przestępstwo kradzieży ulega przedawnieniu - czyli czy poprzez upływ czasu nie można danej osoby ukarać za przestępstwo kradzieży.

Zobacz też: Art. 62 ust. 1 podejrzany

Kwalifikacja kradzieży jako przestępstwo

Przede wszystkim należy się zastanowić, czym jest kradzież rozumiana jako przestępstwo (a nie wykroczenie).

Zgodnie z art. 278 Kodeksu karnego (K.k.):

„§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.”

Przeczytaj też: Kradzież wyrok

Kwalifikacja kradzieży jako wykroczenie

Rzeczy mogące być przedmiotem czynności wykonawczej kradzieży muszą mieć wartość majątkową (wyrażalną w pieniądzu); por. Peiper, Komentarz, s. 543; Michalski [w:] Wąsek II, s. 757. Kradzież rzeczy niemającej wartości majątkowej nie stanowi zamachu na mienie, nie jest więc zaatakowany przedmiot ochrony. Czyn taki stanowi wykroczenie z art. 126 Kodeksu wykroczeń (K.w.).

Proszę zauważyć, że kradzież rzeczy o wartości nieprzekraczającej 1/4 najniższego miesięcznego wynagrodzenia stanowi wykroczenie z art. 119 K.w. (w 2015 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1750 zł brutto, czyli wartość graniczna wynosić będzie 437,50 zł, dawniej była to sztywna kwota graniczna w wysokości 250 zł). Wskazane ograniczenie wartości nie dotyczy broni, amunicji, materiałów lub przyrządów wybuchowych. Stanowi o tym art. 130 K.w. Kradzież wskazanych rzeczy zawsze stanowi przestępstwo. Wartość rzeczy decydująca o kwalifikacji kradzieży jako przestępstwa lub wykroczenia powinna być oceniana w odniesieniu do czasu popełnienia kradzieży (wyrok SA w Lublinie z dnia 29 marca 1999 r., II AKz 117/98, Apel.-Lub. 1999, nr 2, poz. 16).

Zobacz również: Przedawnienie oszustwa

Na czym polega kradzież?

Czynność sprawcza przestępstwa kradzieży polega na zaborze. Zabór polega na wyjęciu rzeczy spod władztwa właściciela lub posiadacza i przejęciu we własne władztwo sprawcy (Peiper, Komentarz, s. 541; Górniok, Pleńska, Przestępstwa... [w:] „System”, 1989, s. 405; Marek, Komentarz, s. 589; Michalski [w:] Wąsek II, s. 763 i n.). Zabór jest dokonany bezprawnie, bez zgody właściciela lub posiadacza rzeczy (Peiper, Komentarz, s. 541; Marek, Komentarz, s. 590; wyrok SN z dnia 18 grudnia 1998 r., IV KKN 98/98, Prok. i Pr.-wkł. 1999, nr 7-8, poz. 5). W wypadku kiedy zabór rzeczy następuje za zgodą właściciela lub posiadacza, znamiona kradzieży nie zostają zrealizowane (zezwolenie uprawnionego). Omawianego czynu można dopuścić się tylko przez działanie.

Kradzież jest dokonana w chwili zawładnięcia przez sprawcę cudzą rzeczą w zamiarze jej przywłaszczenia (Marek, Peczeniuk [w:] Marek, Pływaczewski, Peczeniuk, Kradzież..., s. 53 i n.). Sprawca, który dokonuje zaboru cudzej rzeczy z zamiarem niezwłocznego jej porzucenia, zamierza postąpić z nim jak właściciel, dopuszcza się zatem kradzieży (uchwała SN z dnia 23 kwietnia 1998 r., I KZP 1/98, OSNKW 1988, nr 5-6, poz. 23).

Omawiane przestępstwo ma charakter skutkowy. Skutkiem przestępczym jest zmiana osoby władającej rzeczą (Michalski [w:] Wąsek II, s. 764).

Przeczytaj również: Czy grzywna w Niemczech ulega przedawnieniu

Kiedy zachodzi kradzież programu komputerowego?

Kradzież programu komputerowego zachodzi wtedy, kiedy sprawca uzyskuje go bez zgody osoby uprawnionej (Dąbrowska-Kardas, Kardas [w:] Zoll III, s. 62). Nie każdy prawny użytkownik programu jest osobą uprawnioną do udzielenia zgody. Ograniczenia w sferze możliwości udzielania zgody mogą wynikać z treści licencji udzielanej prawnemu użytkownikowi przez producenta programu.

Przepisy o kradzieży rzeczy ruchomej stosuje się odpowiednio także do kradzieży energii oraz karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.

Zobacz też: Czy prawo jazdy zabrane w Niemczech a jazda w Polsce

Na czym polega kradzież energii?

Kradzież energii polega na skorzystaniu z niej bez zgody dysponenta i bez uiszczenia opłaty, ponadto zachowanie sprawcy winno mieć cechy upodabniające je do zaboru rzeczy.

Koniecznym elementem kradzieży jest działanie w celu przywłaszczenia. Sprawca, zabierając rzecz, chce ją przywłaszczyć, a zatem postąpić z nią jak właściciel. Dąży do uzyskania trwałego władztwa nad rzeczą (Peiper, Komentarz, s. 541).

Jeżeli więc doszło do popełnienia przestępstwa kradzieży na podstawie powyższych rozważań, to także to przestępstwo będzie podlegało przedawnieniu karalności.

Przedawnienie karalności przestępstw

Zgodnie z art. 101 Kodeksu karnego:

„§ 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

1) 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,

2) 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię,

2a) 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,

3) 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,

4) 5 – gdy chodzi o pozostałe występki.

5) (uchylony).

§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

§ 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub 2, jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

§ 4. W przypadku gdy pokrzywdzonym jest małoletni, przedawnienie karalności przestępstw określonych w art. 189a § 1 oraz w rozdziale XXV nie może nastąpić przed ukończeniem przez tego pokrzywdzonego 30. roku życia.”

Przedawnienie karalności przestępstwa kradzieży

Tak więc jeżeli chodzi o przestępstwo kradzieży, to za kradzież grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, więc przedawnienie karalności nastąpi po 10 latach, licząc od popełnienia przestępstwa.

Wydłużenie przedawnienia karalności przestępstwa

Jednak Kodeks karny w art. 102 przewiduje wydłużenie przedawnienia karalności, a mianowicie – jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach – z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Tak więc powyższy artykuł rozstrzyga kwestię przerwania biegu przedawnienia karalności jednoznacznie, stanowiąc, iż do wydłużenia terminu przedawnienia konieczne jest wszczęcie postępowania przeciwko osobie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy – „przepis art. 102 przewiduje przedłużenie terminu przedawnienia karalności. (...). Wszczęcie postępowania przeciwko konkretnej osobie, w odniesieniu do przestępstw ściganych z urzędu (tylko w tym zakresie celowe są niniejsze rozważania) następuje z chwilą wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów (art. 313 Kodeksu postępowania karnego), które jest formalnym wyrazem pociągnięcia określonej osoby do odpowiedzialności karnej. (...) Nie jest jednak wszczęciem postępowania w tym rozumieniu wszczęcie postępowania o wznowienie, skoro postępowanie wznowione stanowi jedynie nadzwyczajną kontynuację wszczętego wcześniej procesu karnego i ma służyć skorygowaniu wadliwego prawomocnego orzeczenia rozstrzygającego o przedmiocie postępowania” (wyrok SN z dnia 12 września 2001 r., II KKN 158/01, Prok. i Pr.-wkł. 2002, nr 2, poz. 2).

Skutki przedawnienia karalności przestępstwa

Zaznaczam, że – jak wynika z uzasadnienia ustawy – Kodeks karny – przedawnienie uchyla karalność czynu przestępnego, nie odbierając czynowi charakteru przestępstwa. Terminy przedawnienia są odpowiednio długie, w zależności od wagi przestępstwa. Ich upływ dezaktualizuje realizację celów karania, ma też na względzie uniknięcie destrukcji procesu integracji społecznej sprawcy przestępstwa. Pewne znaczenie mają też względy praktyczne, związane z trudnościami dowodzenia w procesie faktu popełnienia przestępstwa.

W aspekcie procesowym przedawnienie powoduje zakaz wszczęcia postępowania i konieczność umorzenia postępowania już wszczętego w sprawie o przestępstwo, w przypadku którego nastąpiło przedawnienie karalności (art. 17 § 1 pkt 6 K.p.k.).

Początek biegu terminu przedawnienia karalności przestępstwa rozpoczyna się od czasu popełnienia czynu zabronionego (por. art. 6 § 1 K.k.). Jeśli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił (art. 101 § 3).

Jak wskazuje orzecznictwo, jeżeli sąd w toku postępowania stwierdza, że nastąpiło przedawnienie ścigania oskarżonego, to nie wolno mu wydać ani wyroku skazującego, ani też wyroku uniewinniającego. Przedawnienie ścigania jest bowiem przesłanką procesową bezwzględną ujemną i wystąpienie takiej przesłanki powoduje konieczność wydania orzeczenia umarzającego postępowanie (art. 11 pkt 6 K.p.k.) [obecnie art. 17 § 1 pkt 6 K.p.k.] (wyrok SN z 8 czerwca 1977 r., I KR 87/77, OSNPG 1977, nr 11, poz. 114).

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, przestępstwo kradzieży podlega przedawnieniu karalności i co do zasady następuje ono w terminie 10 lat od jego popełnienia.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.