Sąsiad zniszczył ogrodzenie, co zrobić?

Przestępstwo naruszenia miru domowego

W pierwszej kolejności należałoby zgłosić przestępstwo naruszenia miru domowego (jeżeli ogrodzenie zostało zniszczone i sąsiad wtargnął na Pana nieruchomość, to nie ma wątpliwości, że do popełnienia tego przestępstwa doszło).

Zgodnie z art. 193 Kodeksu karnego (K.k.) – kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Jak wskazuje prof. Tadeusz Bojarski w zbiorze komentarzy „Kodeks karny. Komentarz, wyd. VII” [Tadeusz Bojarski (red.), Michalska-Warias Aneta, Piórkowska-Flieger Joanna, Szwarczyk Maciej]: „Przedmiotem ochrony jest szczególny aspekt wolności człowieka, prawo do spokojnego przebywania u siebie w domu, wolnego od zakłócenia przez inne osoby. Chodzi o spokój zamieszkiwania jednostki w jej miejscu życia, bez niczyjej ingerencji naruszającej warunki osobistego spokoju. W ten sposób chroni się poszanowanie woli jednostki, która może decydować o pobycie innej osoby w chronionym miejscu.

Wtargnięcie na cudzy teren

Strona przedmiotowa czynu polega na wdarciu się do cudzego domu, mieszkania lub innej chronionej przestrzeni, wbrew woli dysponenta danego pomieszczenia. Wdarcie się oznacza przełamanie woli osoby uprawnionej, akcent jest położony na zachowanie się sprzeczne z wolą uprawnionego, a nie na fizyczne przełamanie przeszkody.”.

Wtargnięcie do cudzego mieszkania lub innego miejsca chronionego oznacza wszelkie formy przedostania się na cudzą przestrzeń chronioną (wyrok SA w Katowicach z dnia 26 kwietnia 2007 r., II AKa 57/07, Prok. i Pr.-wkł. 2008, nr 1, poz. 38). Przełamanie woli oraz zastosowanie siły fizycznej mogą wystąpić łącznie, gdy sprawca wdarł się do przestrzeni chronionej przy użyciu przemocy.

Nieopuszczenie przestrzeni chronionej wbrew żądaniu uprawnionego również oznacza nieposłuszeństwo woli gospodarza domu i w ten sposób zakłócenie należnej mu spokojności w miejscu jego życia.

W związku z tym również nieopuszczenie miejsca chronionego wbrew żądaniu stanowi przestępstwo materialne, lecz z zaniechania. Sprawca mógł znaleźć się w tym miejscu pierwotnie w sposób uprawniony lub pod fałszywym pozorem. Wbrew żądaniu gospodarza domu miejsca tego nie opuszcza.

Naruszenie nietykalności cudzego mieszkania

Istota obu form naruszenia nietykalności cudzego mieszkania (naruszenia miru domowego) polega na działaniu wbrew woli osoby uprawnionej.

Uprawnioną do dysponowania danym miejscem jest osoba, której przysługują uprawnienia do dysponowania nim (zob. T. Bojarski, Status prawny dysponenta miejscem chronionym (w:) Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki, Lublin 1992, s. 120 i n.).

Pokrzywdzonym jest ten, komu przysługuje prawo do dysponowania danym pomieszczeniem.

Należy podkreślić, że chodzi o przestrzenie (lokal, pomieszczenie) należące do podmiotów indywidualnych. Przepis o naruszeniu miru domowego nie chroni lokali lub pomieszczeń publicznych, np. dworca kolejowego, biur urzędów państwowych. W niektórych kodeksach karnych wprowadza się odrębną ochronę takich miejsc.

Przestrzeń ta jest dla sprawcy „cudza” z mocy prawa, rzeczywistych stosunków lub utrwalonych zwyczajów (por. postanowienie SN z dnia 3 lutego 2011 r., V KK 415/10, OSNKW 2011, nr 5, poz. 42; zob. też T. Bojarski, Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki, Lublin 1992, s. 120 i n.). Uprawnienia do wejścia na cudzy teren chroniony przysługują wielu służbom publicznym w celu wykonania niezbędnych czynności lub prac na danym terenie.

Strona podmiotowa została ujęta w ten sposób, że naruszenie miru domowego stanowi przestępstwo umyślne z zamiarem bezpośrednim. Możliwe jest usiłowanie wdarcia się na cudzą przestrzeń chronioną.

Jaka kara grozi za naruszenie miru domowego?

Naruszenie miru domowego stanowi występek zagrożony alternatywnie karami grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Przestępstwo jest ścigane z oskarżenia publicznego.

Trzeba mieć na uwadze, iż możliwy jest zbieg tego przepisu z przepisami określającymi naruszenie godności i nietykalności człowieka, przepisami określającymi uszkodzenie ciała albo uszkodzenie mienia.

W Pana przypadku niewątpliwie mamy także do czynienia z naruszeniem Pana mienia (m.in. ogrodzenia i Pana terenu.

Według art. 288 K.k.:

„§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.”

Zgodnie z treścią komentarza Igora Zgolińskiego w: „Kodeks karny. Komentarz” autorstwa Konarska-Wrzosek Violetta (red.) Lach Arkadiusz Lachowski Jerzy Oczkowski Tomasz – powyższy artykuł statuuje formy występku zniszczenia mienia, tj. podstawową i uprzywilejowaną. Penalizacji podlega ponadto przerwanie, uszkodzenie kabla podmorskiego lub naruszenie przepisów obowiązujących przy zakładaniu lub naprawie tego rodzaju kabla. Zasadniczym znamieniem występku zniszczenia mienia jest zamach sprawcy na fizyczną strukturę rzeczy.

Przedmiotem ochrony w przypadku art. 288 § 1 i 2 K.k. jest nienaruszalność i integralność cudzej rzeczy, a także jej zdatność do używania zgodnie z przeznaczeniem (R. Góral, Kodeks karny. Komentarz..., 2007, s. 498; M. Gałązka, kom. do art. 288 K.k. (w:) Kodeks karny..., red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2015).

Zachowanie sprawcy niszczenia mienia polega na zniszczeniu, uszkodzeniu lub uczynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy.

Niszczenie cudzego mienia

„Cudza rzecz” to rzecz ruchoma bądź nieruchomość, którą sprawca nie ma prawa samodzielnie dysponować, pod jakimkolwiek tytułem (zob. art. 45 K.c. i art. 115 § 9 K.k.).

„Niszczenie” to fizyczne działanie na rzecz, którego skutkiem jest jej unicestwienie, tzn. wywołanie przez sprawcę sytuacji, w której rzecz, na którą działał, przestała istnieć. Za niszczenie uznać też należy nieodwracalne pozbawienie właściwości charakterystycznych dla danej rzeczy (M. Kulik, kom. do art. 288 K.k. (w:) Kodeks karny. Praktyczny..., red. M. Mozgawa, LEX/el. 2015).

„Uszkodzenie” oznacza fizyczne oddziaływanie na rzecz, którego skutkiem jest czasowa albo trwała zmiana w zakresie jej substancji, uniemożliwiająca wykorzystanie jej zgodnie z przeznaczeniem. Oznacza to, że uszkodzenie może mieć charakter odwracalny (T. Oczkowski, kom. do art. 288 K.k. (w:) Kodeks karny..., red. R.A. Stefański, Legalis 2015).

„Uczynienie rzeczy niezdatnej do użytku” to działanie, które skutkuje niemożliwością wykorzystania rzeczy zgodnie z przeznaczeniem. Nie wiąże się ono z ingerencją w fizyczną strukturę rzeczy (A. Marek, kom. do art. 288 K.k. (w:) A. Marek, Kodeks karny..., LEX/el. 2010).

Dla zakwalifikowania zachowania sprawcy jako przestępstwa z art. 288 § 1 K.k. niezbędne jest, aby skutkiem jego zachowania była szkoda majątkowa przekraczająca 1/4 minimalnego wynagrodzenia.

Występek z art. 288 K.k. należy bowiem do czynów przepołowionych, a więc w zależności od okoliczności może być kwalifikowany albo jako występek, albo jako wykroczenie z art. 124 § 1 K.w.

Występek z art. 288 § 1 i 3 K.k. jest zagrożony karą pozbawienia wolności w wymiarze od 3 miesięcy do lat 5.

Ściganie przestępstwa określonego w art. 288 § 1 i 2 K.k. następuje na wniosek pokrzywdzonego (art. 288 § 4 K.k.), stąd niezbędny będzie w tym zakresie Pana wniosek. Dalsze czynności będą prowadzone już z urzędu.

Osobą uprawnioną do złożenia wniosku o ściganie jest nie tylko właściciel rzeczy, lecz także każda inna osoba, której przysługuje inne prawo rzeczowe lub prawo obligacyjne do rzeczy, a także posiadacz (wyrok SN z dnia 9 grudnia 2003 r., III KK 165/03, LEX nr 140098; wyrok SN z dnia 24 kwietnia 1990 r., WR 116/90, OSNKW 1991, nr 1-3, poz. 6; wyrok SN z dnia 3 listopada 1971 r., I KR 183/71, OSNKW 1972, nr 3, poz. 52; T. Grzegorczyk, Wnioskowy tryb ścigania czynów karalnych, Acta Universitatis Lodziensis 1986, s. 143-149).

Groźby i usiłowanie uszkodzenia cudzego ciała

Ponadto sąsiad dopuścił się usiłowania co najmniej uszkodzenia ciała (lekkiego uszkodzenia ciała, stąd wspominam, że było to co najmniej lekkie uszkodzenie ciała).

Zgodnie z art. 157 K.k.:

„§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.

§ 5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.”

Według Macieja Szwarczyka w: „Kodeks karny. Komentarz, wyd. VII” autor: Tadeusz Bojarski (red.), Michalska-Warias Aneta, Piórkowska-Flieger Joanna, Szwarczyk Maciej – artykuł 157 K.k. przewiduje inne w porównaniu do określonych w art. 156 K.k. rodzaje uszczerbku na zdrowiu, tj. średni i lekki; kryterium ich rozróżnienia stanowi czas trwania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia.

Spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia

I tak, średni uszczerbek polega na spowodowaniu naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia (innego niż ciężki z art. 156 § 1), które trwają dłużej niż 7 dni (art. 157 § 1), natomiast lekki na tym, że naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwały nie dłużej niż 7 dni (art. 157 § 2).

Artykuł 157 § 3 określa nieumyślną odmianę tych czynów, § 4 i 5 tego przepisu zaś regulują kwestie dotyczące sposobu ścigania.

Przedmiot ochrony przestępstwa z art. 157 stanowi zdrowie ludzkie, które podlega ochronie przed zamachami godzącymi w jego funkcjonowanie.

Strona przedmiotowa przestępstwa polegać będzie na wywołaniu skutku w postaci naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, dlatego też dla odpowiedzialności sprawcy konieczne będzie stwierdzenie powiązania przyczynowo-skutkowego pomiędzy jego czynem a skutkiem.

Kryterium rozróżnienia średniego i lekkiego uszkodzenia ciała stanowi czas, na jaki ten skutek został wywołany.

Strona podmiotowa przestępstwa z art. 157 § 1 i 2 K.k. charakteryzuje się umyślnością w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego. Oznacza to, że sprawca chciał albo godził się z możliwością wystąpienia skutku w postaci średniego lub lekkiego uszkodzenia ciała. Rodzaj zamiaru, jaki towarzyszył sprawcy w czasie popełnienia czynu, powinien być ustalany w konkretnej sytuacji.

W § 3 tego artykułu ustawodawca przewidział możliwość popełnienia obydwu omawianych postaci uszkodzenia ciała z winy nieumyślnej.

Tryb ścigania w przypadku przestępstw określonych w art. 157 K.k. ma różny charakter i jest uzależniony od postaci uszczerbku na zdrowiu oraz od relacji pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym. Średni uszczerbek na zdrowiu (§ 1) co do zasady podlega ściganiu z urzędu, natomiast lekkie uszkodzenie ciała zarówno umyślne, jak i nieumyślne (§ 2 i 3) co do zasady podlega ściganiu z oskarżenia prywatnego. Wyjątek od tej zasady wprowadza § 4 in fine. W przypadku gdy pokrzywdzonym jest osoba najbliższa (zob. uwagi do art. 115 § 11) zamieszkująca wspólnie ze sprawcą, ściganie odbywa się z oskarżenia publicznego. Natomiast gdy pokrzywdzonym przestępstwem stypizowanym w § 3 jest osoba najbliższa niemieszkająca ze sprawcą, ściganie następuje na jej wniosek.

Proszę mieć na uwadze, że zawiadomienie o popełnieniu przestępstw można złożyć na piśmie lub ustnie. Zawsze osoba składająca takie zawiadomienie będzie przesłuchana. Już wtedy trzeba mieć przy sobie ewentualnych świadków zajścia z ich adresami oraz ewentualnie inne dowody (zdjęcia itp.).

Jak z powyższego także wynika, Pana zawiadomienie będzie konieczne, gdyż mamy do czynienia z jednym przestępstwem wnioskowym i bez wniosku pokrzywdzonego, ściąganie sprawcy będzie wyłączone.

Oczywiście składając zawiadomienie, nie jest powiedziane, że prokuratura nie postawi podejrzanemu jeszcze innych zarzutów, jeżeli dopatrzy się w jego zachowaniu spełnienia znamion innych czynów zabronionych.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.