Telefon z groźbami karalnymi - co zrobić?

Postępowanie cywilne o naruszenie dóbr osobistych

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu karnego (K.k.) oraz Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.)

Przedstawionej sprawie należy przyjrzeć się z dwóch perspektywa i spróbować ocenić Pani zachowanie oraz zachowania kochanki męża i jej partnera pod kątem czynów karalnych.

Wiele zależy od tego, jaką treść zamieściła Pani na portalu społecznościowym, a także czy był to wpis publiczny, czy też o charakterze prywatnym. Nie mniejsze znaczenie dla sprawy będzie miało ustalenie, czy Pani wpis był udostępniany, komentowany, względnie „lajkowany” – to bowiem świadczy o jego zasięgu. Osobiście uważam, że bez względu na to, jakiej treści był ten wpis, można wobec Pani skierować powództwo w ramach postępowania cywilnego za naruszenie dóbr osobistych. Oczywiście można się zastanawiać, jakie dobra osobiste tej kobiety ucierpiały, o ile rzeczywiście była kochanką Pani męża, niemniej jednak taka możliwość występuje. Również Pani ma prawo wystąpić z powództwem w ramach dóbr osobistych, albowiem naruszono Pani prawo do życia w rodzinie.

Zobacz też: Czy włamanie do telefonu jest karalne

Prawo do życia w rodzinie jako dobro osobiste

W tym miejscu pragnę zwrócić uwagę na przepis art. 23 K.c. zgodnie z którym – dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Co prawda, nie ma tu mowy o prawie do życia w rodzinie, ale ustawodawca w przywołanym przepisie nie wymienia wszystkich dóbr osobistych, a przywołuje jedynie niektóre. Wynika to ze sformułowania, które ten przepis zawiera, a mianowicie „jak w szczególności”. Zgodnie z poglądem wyrażonym w doktrynie i orzecznictwie prawo do życia w rodzinie i utrzymywania tego rodzaju więzi stanowi dobro osobiste (art. 23 i 24 K.c.). Pogląd taki wyraził Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 16 stycznia 2013 r., sygn. akt I ACa 694/12.

Analogiczne stanowisk wypowiedział Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 25 czerwca 2015 r., sygn. akt I ACa 218/15, który wskazał, iż „otwarty katalog dóbr osobistych obejmuje również dobro w postaci szczególnej więzi uczuciowej i emocjonalnej między rodzicami, dziećmi i rodzeństwem, prawo do życia w pełnej rodzinie i do kultywowania więzi rodzinnych”.

Przeczytaj też: Wyłudzenie pieniędzy przez partnera

Groźby karalne przez telefon

Natomiast jeśli otrzymała Pani telefon z groźbami, zasadnym jest złożenie zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Musi mieć Pani świadomość, że owa groźba nie była skierowana li tylko wobec Pani, ale także wobec Pani dziecka. Właśnie osoba dziecka powoduje, że sprawa ma zupełnie inny wymiar i inaczej będzie postrzegana.

Z punktu widzenia Pani interesu istotna w sprawie jest treść art. 191 Kodeksu karnego (K.k.), zgodnie z którym:

„Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”

Znamiona groźby bezprawnej

Zastanówmy się więc, jak należy rozumieć zwrot „groźba bezprawna”. Definicję tego zwrotu zawiera art. 115 § 12 K.k., zgodnie z którym groźbą bezprawną jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

Przestępstwo z art. 191 § 1 K.k. jest przestępstwem formalnym, zatem znamiona jego zostaną wypełnione już w chwili, gdy groźba, której oskarżony użyje wobec pokrzywdzonego, wzbudzi w nim uzasadnioną obawę. W tym kontekście istotny jest pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 grudnia 1998 r., I KZP 22/98, zgodnie z którym „przemoc wobec osoby” jako forma zmuszania – w rozumieniu art. 191 § 1 K.k. – może polegać tylko na bezpośrednim, fizycznym oddziaływaniu na człowieka i nie obejmuje oddziaływania pośredniego (tzw. przemocy pośredniej) przez postępowanie z rzeczą.

„Przemocą jest takie oddziaływanie środkami fizycznymi, które przez oddziaływanie na procesy motywacyjne ofiary ma na celu ukierunkowanie jej decyzji w pożądanym przez sprawcę kierunku lub przełamanie jej oporu będącego przejawem decyzji woli przeciwnej zamiarom sprawcy (vis compulsiva) albo też wyeliminowanie z góry możliwości podjęcia takiej decyzji woli czy też jej przejawienia będącego efektem oporu (vis absoluta). Art. 191 § 1 obejmuje natomiast bez wątpienia przypadki stosowania przemocy wobec jednej osoby w celu zmuszenia innej osoby do określonego zachowania. Brak tu przy tym wymogu, aby taka „pośrednia” przemoc skierowana była na osobę najbliższą dla pokrzywdzonego” (zob. Marian Filar, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2008, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis [wydanie I] ss. 1291).

„Przemoc, o której mowa powyżej, polega na szeroko pojętej czynności fizycznej, skierowanej bądź to bezpośrednio przeciwko samemu pokrzywdzonemu, co zniewala go do poddania się woli sprawcy i określonego zachowania się, bądź to przeciwko rzeczy posiadanej przez pokrzywdzonego, przez co swoboda woli pokrzywdzonego w zakresie posiadania tej rzeczy czy władania nią lub korzystania z niej zostaje ograniczona” (zob. postanowienie SN z 10 stycznia 1976 r., sygn. akt VI KZP 36/75). Przestępstwo określone w art. 191 § 1 k.k. polega na użyciu przemocy lub bezprawnej groźby w zamiarze osiągnięcia określonego celu. Jest ono dokonane już z chwilą użycia przemocy lub groźby, nie zaś dopiero z chwilą podporządkowania się zmuszonego woli zmuszającego. Wyraźnie podkreślić należy, iż przestępstwo opisane w art. 191 k.k. jest przestępstwem czynnościowym, nie zaś znamienne skutkiem (podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 maja 1982 r., sygn. akt IV KR 75/82).

Zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa groźby bezprawnej

Ponadto istotne jest, aby groźba bezprawna stanowiąca postać przestępstwa określonego w art. 191 § 1 K.k. (przestępstwo kierunkowe) była na tyle realna, że u obiektywnego obserwatora zdarzenia wywołuje przekonanie, że jej użycie może wpłynąć na określone zachowanie pokrzywdzonego zgodnie z wolą sprawcy tego zdarzenia. Dla bytu tego przestępstwa bez znaczenia jest okoliczność, czy „zmuszany” podporządkował się woli „zmuszającego”. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 2006 r., sygn. akt WA 27/06.

Występek z § 1 zagrożony jest karą pozbawienia wolności od miesiąca do 3 lat. Występek penalizowany w art. 191 § 1 K.k. ścigany jest z urzędu. Trudno jednak o sytuację, w której organa ścigania dowiadują się o wskazanej przez Panią okoliczności. W związku z powyższym może Pani złożyć zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 K.k. Zawiadomienie może Pani złożyć w formie pisemnej lub ustnej do protokołu. Odpowiednim organem do przyjęcie takiego zawiadomienia jest właściwa miejscowo prokuratura rejonowa lub komenda (komisariat) policji.

Wspomniała Pani także, że wysłała kilka SMS-ów do kochanki męża, które zawierały niecenzuralne wyrażenia – tu pragnę stwierdzić, że nie widzę podstaw do tego, by wytoczyć wobec Pani jakieś powództwo. Nawet jeżeli te SMS-y ujrzały światło dzienne, to – o ile dobrze rozumiem – były przecież konsekwencją zachowania drugiej strony.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼