Odszkodowanie za podszywanie się pod inną osobę

Podszywanie się pod inną osobę w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej

Zgodnie z 190a § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (K.k.) – „karze pozbawienia wolności do lat 3 podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej”.

Na podstawie art. 190a § 4 K.k. ściganie przestępstwa określonego w § 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Aby sprawą zajęły się policja lub prokuratura, powinien Pan złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa do prokuratury rejonowej lub jednostki policji odpowiedniej ze względu na Pana miejsce zamieszkania.

Kamil Sowirka w artykule Przestępstwo kradzieży tożsamości w polskim prawie karnym opublikowanym w czasopiśmie „IUS Novum” wskazuje, że „typ czynu zabronionego w art. 190a § 2 k.k. jest przestępstwem formalnym. Do znamion tego czynu nie należy skutek w postaci wprowadzenia w błąd innej osoby czy też wyrządzenia krzywdy albo szkody. »Kradzież tożsamości» jest dokonana z chwilą realizacji wszystkich znamion tego przestępstwa, czyli podszycia się pod inną osobą i wykorzystania jej danych osobowych. Występek w art. 190a § 2 k.k. może być popełniony tylko przez działanie”.

Wykorzystanie wizerunku lub innych danych osobowych innej osoby

O tym, czym jest podszywanie się pod inną osobę oraz wykorzystanie wizerunku lub innych danych osobowych, wypowiedział się Arkadiusz Lach w artykule Kradzież tożsamości opublikowanym w branżowym czasopiśmie „Prokuratura i Prawo”. Autor pisze, że:

„W języku polskim czasownik podszywać się oznacza »podać się fałszywie za kogoś, przyznać się do cudzych zasług«. Zachowanie sprawcy może być bezpośrednio nakierowane na inną osobę (np. przez podanie jej cudzych danych osobowych) lub oddziaływać na urządzenie (np. system informatyczny weryfikujący dostęp na podstawie podawanych danych). Przyjąć należy, że w przypadku działań nakierowanych na osobę sposobem działania sprawcy jest wytwarzanie fałszywego przekonania, że jest kimś innym poprzez wprowadzenie w błąd, czynne utwierdzanie w błędnym przekonaniu.

Wizerunek to »portret, podobizna, obraz, zdjęcie, fotografia«. Wchodzą w grę cechy zewnętrzne danej osoby umożliwiające jej identyfikację. Wizerunek niewątpliwie należy do danych osobowych, co potwierdza również stylizacja przepisu (»wizerunek lub inne jej dane osobowe«).

Ochrona danych osobowych

Dla wykładni pojęcia danych osobowych należy posiłkowo odwołać się do definicji legalnej tego pojęcia w ustawie o ochronie danych osobowych. W myśl art. 6 tej ustawy w jej rozumieniu za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne (art. 6 ust. 2). Z kolei, art. 6 ust. 3 przewiduje, że informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań. W orzecznictwie uznaje się, że „Dane osobowe to zespół wiadomości (komunikatów) o konkretnym człowieku na tyle zintegrowany, że pozwala na jego zindywidualizowanie. Obejmuje co najmniej informacje niezbędne do identyfikacji (imię, nazwisko, miejsce zamieszkania), jednakże do tego się nie ogranicza, bowiem mieszczą się w nim również dalsze informacje, wzmacniające stopień identyfikacji (...). O zakwalifikowaniu danej informacji do kategorii danych osobowych decydują przede wszystkim obiektywne kryteria oceny, przy czym uwzględnić należy wszystkie informacje, w tym także pozajęzykowe (kontekst), do jakich dostęp mają osoby trzecie”.

Przypisanie sobie autorstwa czyjegoś dzieła

Mając na uwadze przytoczony powyżej artykuł, w mojej ocenie nie doszło do realizacji znamion czynu zabronionego z art. 190a § 2 K.k. Taka sytuacja miałaby miejsce, gdyby np. konkurencja stworzyła stronę internetowa, której autorstwo przypisane byłoby Panu z imienia i nazwiska (wykorzystanie danych osobowych) lub ktoś założył konto w serwisie społecznościowym, zamieszczając na nim Pańskie zdjęcie (wykorzystanie wizerunku).

Odszkodowania może Pan dochodzić po zakończeniu procesu karnego, ale istnieją też mechanizmy pozwalające na wystąpienie o odszkodowanie już na etapie postępowania karnego.

Zgodnie z art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (K.c.) – kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia. Powództwo można złożyć do sądu cywilnego po zakończeniu procesu karnego. Wtedy wyrok sądu karnego jest ważnym dowodem w procesie odbywającym się przed sądem cywilnym. Pozew powinien spełniać wymagania pisma procesowego określone w art. 187 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (K.p.c.) oraz zawierać żądanie i przytoczenie okoliczności faktycznych je uzasadniające. Aby uzyskać odszkodowanie, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

• zaistnienie szkody,
• szkoda powinna być następstwem zawinionego zachowania.

Wykazanie rozmiaru szkody należy do poszkodowanego.

Wniosek o naprawienie szkody

Natomiast w sprawie o przestępstwo powodujące szkodę lub krzywdę pokrzywdzony ma prawo złożyć wniosek o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę na etapie postępowania karnego. Zgodnie z artykułem 46 K.k. – w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Przestępstwo określone w art. 190a § 2 K.k. może być popełnione wyłącznie w zamiarze bezpośrednim, tak więc dla realizacji jego znamion nie jest wystarczające, aby sprawca jedynie godził się na wyrządzenie swoim działaniem szkody osobie, pod którą się podszywa, wykorzystując jej wizerunek lub dane osobowe (wyrok Sądu Najwyższego 27 stycznia 2017, sygn. akt: V KK 347/16).

W pozwie nie musi Pan podawać zarobku – nie ma takiego wymogu, podstawą Pana roszczeń powinna być ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.