Przekroczenie punktów karnych, tymczasowe punkty karne

Prowadzenie ewidencji punktów karnych

Musi Pan wiedzieć, że sąd nie ma nic wspólnego z prowadzeniem ewidencji punktów karnych i nie zajmuje się ich przyznawaniem. Jednak na orzeczeniu sądu sprawa się nie kończy. Po uprawomocnieniu się wyroku skazującego kierowcę informacja o nim trafia do policji i to ona przypisuje punkty karne odpowiednio za konkretne wykroczenie.

W czasie między odmową przyjęcia mandatu a wyrokiem sądu punkty karne są wpisywane do systemu i widnieją w nim jako tymczasowe (nieaktywne). Nie są jednak wliczane do ogólnego limitu.

Jeśli jednak liczba punktów aktywnych i tymczasowych przekroczy dopuszczany prawem próg, to nic kierowcy nie uratuje przed kłopotami. W sytuacji, w której kierowcy grozi (w wyniku wpisów tymczasowych) przekroczenie limitu punktów, system wstrzymuje wymazanie wpisu aż do czasu ostatecznego orzeczenia sądu.

Wpisy w ewidencji nie są usuwane ze względu na upływ czasu, jeśli suma punktów ostatecznych i tymczasowych przekroczyła w ciągu roku od daty popełnienia pierwszego naruszenia liczbę punktów skutkujących zatrzymaniem (lub utratą) prawa jazdy.

Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (dalej jako „rozporządzenie”):

„1. Ewidencję prowadzi komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ewidencjonowanych.

2. W odniesieniu do kierowców będących obywatelami polskimi niemających miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz kierowców, o których mowa w § 2 ust. 2, ewidencję prowadzi Komendant Główny Policji.”

Stosownie do § 4 rozporządzenia:

„1. Wpisu ostatecznego do ewidencji dokonuje się, jeżeli naruszenie zostało stwierdzone prawomocnym: wyrokiem sądu, postanowieniem sądu o warunkowym umorzeniu postępowania, mandatem karnym albo orzeczeniem organu orzekającego w sprawie o naruszenie w postępowaniu dyscyplinarnym.

2. Przed wydaniem rozstrzygnięcia, o którym mowa w ust. 1, do ewidencji wprowadza się, niezwłocznie po ujawnieniu naruszenia, wpis tymczasowy. Wpis tymczasowy zawiera informację o liczbie punktów, które zostaną ostatecznie przypisane w przypadku potwierdzenia naruszenia tym rozstrzygnięciem.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio wobec osoby podlegającej ewidencji, która w chwili dopuszczenia się naruszenia nie ukończyła 17 lat, jeżeli czyn podlega postępowaniu przed sądem rodzinnym.

4. Wpis tymczasowy staje się wpisem ostatecznym po stwierdzeniu naruszenia rozstrzygnięciem, o którym mowa w ust. 1.

5. Organ wydający prawomocne rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, z wyłączeniem mandatu karnego, niezwłocznie przekazuje informację do jednostki organizacyjnej Policji, która skierowała sprawę do rozpatrzenia przez ten organ. Informację sporządza się na formularzu, którego wzór jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Sąd może przekazać informację w formie odpisu wyroku.

6. Jeżeli sprawę do rozpatrzenia skierował podmiot inny niż Policja, informację lub odpis wyroku, o których mowa w ust. 5, przekazuje się niezwłocznie do komendanta powiatowego lub miejskiego albo komendanta rejonowego Policji, właściwego ze względu na miejsce popełnienia naruszenia.

7. Policjant, który zastosował postępowanie mandatowe lub prowadzi postępowanie w sprawie o naruszenie, niezwłocznie rejestruje nałożenie mandatu lub prowadzenie tych czynności na formularzu, którego wzór jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.”

Usunięcie wpisu tymczasowego z ewidencji punktów karnych

Zgodnie z § 5 rozporządzenia:

„1. Organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji wpis tymczasowy, o którym mowa w § 4 ust. 2, jeżeli w postępowaniu w sprawie o naruszenie prowadzonym przez właściwy organ:

1) zastosowano art. 41 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń;

2) osoba, której dotyczy wpis, została uniewinniona od zarzutu popełnienia naruszenia prawomocnym orzeczeniem;

3) stwierdzono, że:

a) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,

b) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego,

c) nastąpiło przedawnienie karalności,

d) osoba, której dotyczył wpis, zmarła.

2. Organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji wpis ostateczny, jeżeli nastąpiło zatarcie ukarania (skazania) lub osoba wpisana do ewidencji zmarła.

3. Organ wydający postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania powiadamia o tym fakcie jednostkę organizacyjną Policji, o której mowa w § 4 ust. 8.”

Stosownie zaś do § 6 rozporządzenia:

„1. Organ prowadzący ewidencję usuwa z ewidencji punkty przypisane na podstawie wpisu ostatecznego:

1) jeżeli wydano decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym, z wyjątkiem decyzji, o której mowa w art. 140 ust. 1 pkt 1, 1a lub 4 lit. b lub c ustawy;

2) w razie otrzymania informacji o pozytywnym wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji, o którym mowa w art. 114 ust. 1:

a) pkt 1 lit. a ustawy, jeżeli sprawdzenie to obejmowało umiejętności praktyczne i wiedzę teoretyczną,

b) pkt 1 lit. b albo pkt 2 ustawy;

3) jeżeli od dnia popełnienia naruszenia upłynął rok, chyba że przed upływem tego okresu kierowca dopuścił się naruszeń, za które suma punktów ostatecznych i podlegających wpisowi tymczasowemu przekroczyłaby 24 punkty, a w przypadku kierowców, o których mowa w art. 140 ust. 1 pkt 3 ustawy – 20 punktów;

4) w razie odbycia szkolenia, o którym mowa w art. 130 ust. 3 ustawy, z zastrzeżeniem § 8 ust. 4-6.

2. Starosta niezwłocznie informuje komendanta wojewódzkiego Policji, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kierowcy wpisanego do ewidencji o okolicznościach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, na formularzach, których wzory są określone odpowiednio w załącznikach nr 4 i 5 do rozporządzenia, oraz o przywróceniu uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym, cofniętego na podstawie art. 140 ust. 1 pkt 2 i 4 lit. a ustawy, na formularzu, którego wzór jest określony w załączniku nr 6 do rozporządzenia.”

Cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdem

Wreszcie zgodnie z § 7 rozporządzenia:

„1. Komendant wojewódzki Policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kierowcy wpisanego do ewidencji występuje do organu właściwego w sprawach wydawania prawa jazdy z wnioskiem o:

1) cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym w stosunku do kierowcy, który w ciągu roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy przekroczył liczbę 20 punktów za naruszenia;

2) kontrolne sprawdzenie kwalifikacji kierowcy w zakresie wszystkich posiadanych przez niego kategorii praw jazdy w razie przekroczenia przez niego 24 punktów otrzymanych za naruszenia.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, sporządza się wyłącznie na podstawie wpisów ostatecznych, na formularzu, którego wzór jest określony w załączniku nr 7 do rozporządzenia.”

Następnie wskazał Pan, że w listopadzie 2015 r. otrzymał Pan decyzję i postanowienie od policji w związku z otrzymaniem badań psychologicznych. Natomiast w dniu 14 stycznia 2016 r. otrzymał Pan pismo od prezydenta miasta o wyjaśnienie w celu skierowania na egzamin sprawdzający.

Jak Panu wskazałem powyżej, w związku ze skazaniem Pana przed sądem wpis tymczasowy, który spowodował przekroczenie limitu punktów karnych, był podstawą do tego, że Pana punkty karne nie zostały anulowane po okresie 1 roku.

Uprawomocnienie się wyroku sądu spowodowało niejako skutek wsteczny w postaci zmiany wpisu tymczasowego punktów karnych na wpis ostateczny, skutkujący skierowaniem Pana na kontrolne sprawdzenie Pana kwalifikacji w zakresie wszystkich posiadanych przez Pana kategorii praw jazdy.

Skutki przekroczenia limitu punktów karnychw

Nie możemy więc w tym przypadku mówić o jakimkolwiek przedawnieniu wykroczenia, a w związku z nim punktów karnych.

Jednocześnie nie umiem wyjaśnić tak znacznej zwłoki organów administracji i policji w skierowaniu Pana na te badania.

Dla wyjaśnienia wskazuję wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 18 grudnia 2013 r. (sygn. akt: II SA/Go 729/13), w którego stanie faktycznym skierowanie na badanie kontrolne wpłynęło ok. 4 lata po popełnieniu wykroczenia skutkującego przekroczeniem limitu punktów karnych.

„Skarżący w toku dalszego postępowania złożył wniosek z dnia [...] listopada 2012 r. o rozważenie możliwości umorzenia postępowania z uwagi na to, iż stało się ono bezprzedmiotowe, gdyż upłynął okres trzech lat od zdarzenia, a tym samym ulegało przedawnieniu wykonanie kary grzywny, tym samym niecelowe jest również kontynuowanie postępowania administracyjnego w przedmiocie skierowania na egzamin sprawdzający jego kwalifikacje.

W odpowiedzi na to pismo Starosta poinformował, iż nie ma możliwości prawnych do umorzenia postępowania w sprawie, może to nastąpić jedynie na wniosek Komendanta Wojewódzkiego Policji.

W związku z tym skarżący skierował w dniu 28 grudnia 2012 r. pismo do wspomnianego Komendanta, w którym domagał się rozważenia możliwości umorzenia postępowania w sprawie skierowania go na egzamin sprawdzający. W odpowiedzi na to pismo Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji poinformował, że nie znajduje podstaw do przychylenia się do wniosku skarżącego, wskazując jednocześnie, iż zarówno przepisy materialne, jak i procesowe nie przewidują instytucji przedawnienia w tego rodzaju sprawach. Następnie postanowieniem z dnia [...] lutego 2013 r. wydanym w sprawie [...] odmówił wszczęcia postępowania w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie skierowania skarżącego na egzamin.

Wobec powyższego organ I instancji nie znalazł podstaw do dalszego zawieszania postępowania i wydał wskazaną na wstępie decyzję.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył skarżący, zarzucając naruszenie przepisów prawa mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a polegające w szczególności na naruszeniu przepisu art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a poprzez zaniechanie zawieszenia postępowania administracyjnego w sprawie oraz wadliwym przyjęciu, że nie zachodziły podstawy do umorzenia postępowania administracyjnego w przedmiotowej sprawie. W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu skarżący podkreślił, iż od zdarzenia, które miało miejsce w dniu [...] maja 2009 r. upłynął już okres ponad 3 lat. Przedawnieniu uległo zatem wykonanie kar grzywien nałożonych mandatami karnymi zgodnie z art. 45 § 3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U z 2013 r. poz. 482 ze zm. określanej dalej jako k.w. ), który stanowi, iż orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata. Skoro więc – zdaniem odwołującego – przedawnieniu uległo wykonanie kary grzywny, tym bardziej nie jest celowe kontynuowanie postępowania administracyjnego w sprawie skierowania na egzamin kwalifikujący do prowadzenia pojazdów. Wszczęcie owego postępowania było wszak konsekwencją popełnienia wykroczenia. Jeżeli zatem przedawnieniu uległo wykonanie kary, odpadała tym samym podstawa do podjęcia i kontynuowania postępowania przez Starostę.

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2013r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nr [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ II instancji wskazał, iż decyzja Starosty, aczkolwiek niepozbawiona mankamentów, ostatecznie odpowiada prawu. W aktualnym stanie prawnym podstawą bowiem do skierowania na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji w związku z przekroczeniem 24 punktów za naruszenie przepisów o ruchu drogowym stanowi w dalszym ciągu art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U z 2012 r. poz. 1137 ze zm. określana dalej jako p.r.d.). Wprawdzie w dniu 19 stycznia 2013 r. weszła w życie Ustawa o kierujących pojazdami, jednakże zgodnie z art. 125 pkt 10 lit. g i pkt 13 tej ustawy uchylony został rozdział 2 i 2b i art. 130 p.r.d., jednakże utrata mocy tych przepisów nastąpi dopiero w dniu 4 stycznia 2016 r., albowiem dopiero wówczas wejdą w życie wskazane powyżej przepisy uchylające (art. 139 pkt 3 u.k.p.). Do tego czasu organy Policji uprawnione są do prowadzenia ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, o której mowa w art. 130 p.r.d. na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U z 2012 r. poz. 488 ze zm. zwane dalej rozporządzeniem MSW z 2012 r.). Po przekroczeniu dopuszczalnej liczby punktów organ Policji zawiadamia właściwego starostę, który wydaje decyzję w przedmiocie skierowania na egzamin kontrolny (art. 114 ust. 1 pkt 1 lit b p.r.d.).

W związku z wnioskiem Komendanta Wojewódzkiego Policji – jak wskazał organ II instancji w dalszej części uzasadnienia – o sprawdzenie kwalifikacji odwołującego do kierowania pojazdami w ramach posiadanych uprawnień, a to w następstwie otrzymania przez niego 29 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, Starosta zobowiązany był do skierowania tego odwołującego na odpowiedni egzamin do wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego. Obowiązek bowiem taki powstaje z chwilą przekroczenia 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Przy czym – jak podniosło Samorządowe Kolegium Odwoławcze – starosta nie jest organem prowadzącym ewidencję kierowców naruszających prawo, prowadzi je co do zasady komendant wojewódzki policji właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ewidencjonowanych, a organ I instancji orzekając w przedmiotowej sprawie był związany domniemaniem prawdziwości informacji zawartych w dokumencie urzędowym. Wniosek zatem organu Policji jest wiążący dla starosty i nie uprawnia go do samodzielnego weryfikowania ewidencji prowadzonej przez właściwego komendanta.

Zdaniem Kolegium nie sposób było również podzielić zarzutów zgłoszonych w odwołaniu dotyczących przedwczesnego rozstrzygnięcia postępowania i istnienia przesłanek do umorzenia postępowania. Zgodnie bowiem z art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. organ zobowiązany jest zawiesić postępowanie, jeżeli rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. W tym kontekście prowadzone przed organami Policji postępowanie, którego przedmiotem jest wniosek odwołującego o umorzenie postępowania w przedmiocie skierowania tegoż odwołującego na egzamin nie może skutkować zawieszeniem postępowania prowadzonego w tej sprawie przed Starostą. Bezsprzecznie bowiem Komendant Wojewódzki Policji nie jest organem właściwym do wydania decyzji w przedmiocie skierowania odwołującego na egzamin kontrolny, a zatem nie posiada również kompetencji do umorzenia takiego postępowania.

Przedawnienie karalności wykroczenia za które przyznane zostały punkty karne

Również – w ocenie Kolegium – przedawnienie karalności wykroczenia, za które przyznane zostały punkty karne nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania w sprawie skierowania na egzamin kontrolny. Podstawy wykreślenia punktów z ewidencji prowadzonej przez Policję określa bowiem § 6 ust. 1 rozporządzenia MSW z 2012 r. i przedawnienie karalności wykroczenia nie zostało przewidziane w tym przepisie jako podstawa do weryfikacji przyznanych punktów.

Sąd przychylił się do stanowiska SKO i skargę oddalił. Stwierdził przy tym, że nie sposób również zgodzić się z zarzutem skarżącego, iż postępowanie w niniejszej sprawie stało się bezprzedmiotowe i winno zostać umorzone ze względu na treść art. 45 § 3 k.w. Zważyć bowiem należy, iż powołany przepis statuuje instytucję przedawnienia wykonania kary oraz środka karnego orzeczonego za wykroczenie, jeśli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata. Ani punkty za naruszenie przepisów o ruchu drogowym, ani też obowiązek poddania się egzaminowi sprawdzającemu nie stanowią środka karnego w rozumieniu art. 28 § 1 k.w., a tym samym nie można wprost wywodzić z powołanego przepisu podstawy do umorzenia postępowania w niniejszej sprawie. Również pośrednio z faktu, iż konsekwencje przekroczenia określonej liczby punktów w postaci skierowania na kontrolny egzamin sprawdzający, są następstwem popełnienia wykroczenia, nie sposób budować twierdzenia, iż przedawnienie wykonania kary lub środka karnego za wykroczenie (art. 45 § 3 k.w.), czy też zatarcia ukarania (art. 46 § 1 k.w.) skutkują automatycznie koniecznością odstąpienia od wydania decyzji na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 lit b p.r.d.

Zważyć bowiem należy, iż kontrolne sprawdzenie kwalifikacji stanowi administracyjnoprawną konsekwencję przekroczenia określonej przez ustawodawcę liczby punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Wprowadzenie tej instytucji ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez skontrolowanie uprawnień i ewentualne wyeliminowanie z ruchu podmiotu, którego zachowanie nie daje gwarancji bezpiecznego przemieszczania się uczestnikom ruchu. Powtarzające się nieprawidłowe zachowanie na drodze, nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i przepisów ruchu drogowego zawsze stanowi potencjalne zagrożenie. Zebranie ponad 24 punktów z powodu naruszenia przepisów ruchu drogowego, zawiera w sobie domniemanie, że z tego względu nasuwają się wątpliwości, czy kierowca zna przepisy ruchu drogowego lub potrafi bezpiecznie prowadzić pojazd. Domniemanie to jest niezależne od posiadanej kategorii praw jazdy. Taka regulacja ma charakter prewencyjny i zabezpieczający, zmierzający do wyeliminowania z ruchu drogowego kierowców, którzy stwarzają dla niego zagrożenie. Natomiast bez znaczenia pozostaje kwestia, czy w dniu orzekania przez organ właściwy w sprawach wydawania prawa jazdy w przedmiocie sprawdzenia kwalifikacji do kierowania pojazdami, wpisy stanowiące podstawę sporządzenia wniosku przez wojewódzkiego komendanta Policji, pozostają nadal w ewidencji, czy też zostały z niej usunięte. Stąd też zatarcie ukarania, a tym bardziej przedawnienie wykonania kary za czyny stanowiące naruszenie przepisów ruchu drogowego, wypełniające znamiona wykroczenia, po skierowaniu wniosku o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji kierowcy nie ma wpływu na możliwość orzekania przez właściwy organ w tym przedmiocie. Przekroczenie liczby 24 punktów w ciągu roku od pierwszego naruszenia przepisów ruchu drogowego, z którym wiązało się przypisanie odpowiedniej liczby punktów skutkuje obligatoryjnym skierowaniem na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji, jeżeli liczba punktów znajduje oparcie we wpisach ostatecznych istniejących na dzień sporządzenia wniosku przez komendanta. P.r.d. bowiem nie przewiduje określonego terminu, do którego możliwe jest wydanie decyzji o skierowaniu na egzamin sprawdzający. Odrębnym zagadnieniem jest karalność za wykroczenia, wymierzanie kary za wykroczenie, a wynikający z art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b obowiązek poddania się kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji (por. wyrok NSA z dnia 8 lutego 2011 r., I OSK 511/10, wyrok NSA z dnia 7 września 2010 r., sygn. akt I OSK 1451/09, wyrok NSA z dnia 26 czerwca 2013 r., I OSK 330/12, wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 stycznia 2012 r. VII SA/Wa 2013/11, wyrok WSA w Łodzi z dnia 21 czerwca 2011 r., III SA/Łd 4/11, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 09 maja 2013 r. II SA/GL 153/13).”

Reasumując, skierowanie Pana na badania kontrolne prawa jazdy nie ulega przedawnieniu jako sankcja administracyjnoprawna w odróżnieniu od sankcji karnej, jaką była kara grzywny za wykroczenie. Niemniej jednak nie zmienia to faktu, że wystąpienie do Pana z takim wnioskiem po tylu latach jest rzadko spotykane.

Opis sprawy ze stycznia 2016 r.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.