Zawieszenie i odroczenie kary pozbawienia wolności

Kiedy sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności?

Z Pani relacji wynika, iż sąd w 2015 r. zawiesił Pani karę 6 miesięcy pozbawienia wolności na rok, a następnie odroczył w 2016 r. tę karę na 3,5 roku. Wobec powyższego pyta Pani co czeka Panią po upływie tych lat.

Według art. 151 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (K.k.w.):

„§ 1. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka.

§ 2. Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku, jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów; odroczenia nie udziela się skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym określonym w art. 64 § 1 lub 2 lub w art. 65 Kodeksu karnego, a także skazanym za przestępstwa określone w art. 197-203 Kodeksu karnego popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

§ 3. Odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych w § 1; okres odroczenia biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.

§ 4. Odraczając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.

§ 5. Wykonując orzeczenie o odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności w stosunku do skazanego, który został zobowiązany do wykonania obowiązków określonych w § 4, sąd stosuje odpowiednio art. 14.”

Zobacz też: Art. 202 K.k. wyroki

Kiedy sąd może zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności?

Według zaś art. 152 K.k.w.:

„§ 1. Jeżeli odroczenie wykonania kary nieprzekraczającej roku pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej jednego roku – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary na zasadach określonych w art. 69-75 Kodeksu karnego.

§ 2. Wniosek o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności może złożyć również sądowy kurator zawodowy.

§ 3. Na postanowienie w przedmiocie warunkowego zawieszenia wykonania kary przysługuje zażalenie; w posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz obrońca, a także sądowy kurator zawodowy, jeżeli składał wniosek o wydanie postanowienia.”

Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności

Powyższy przepis wprowadza możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności w postępowaniu wykonawczym, jeżeli wymiar tej kary nie przekracza roku, a okres odroczenia wynosił co najmniej rok.

Artykuł 152 K.k.w. nie wprowadza żadnych dodatkowych przesłanek materialnych warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, oprócz wymienionych w art. 69 K.k.

Wynika z tego, że sąd w postępowaniu wykonawczym, stosując art. 152 K.k.w., dokonuje niejako ponownie określenia wymiaru kary. Nie pełni on jednak roli kolejnej instancji orzekającej o wymiarze kary, a zatem nie może weryfikować tych ocen, które doprowadziły do prawomocnego orzeczenia bezwzględnej kary pozbawienia wolności.

Przedmiotem oceny sądu orzekającego na podstawie powyższego przepisu może więc być jedynie to, co zdarzyło się po wydaniu wyroku, szczególnie w okresie odroczenia wykonania kary. Sąd powinien zatem ustalić, czy sposób życia i zachowania się skazanego po wydaniu wyroku, a zwłaszcza jego starania o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości (art. 53 § 2 i art. 69 § 2 K.k.), pozwalają na inną niż w chwili wyrokowania ocenę tego, czy warunkowe zawieszenie wykonania kary będzie wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności – zapobieżenia powrotowi do przestępstwa (art. 69 § 1 K.k.).

Obowiązkiem sądu orzekającego na podstawie art. 152 K.k.w. jest ustalenie, czy w okresie odroczenia zaistniały przesłanki do warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, które nie występowały w chwili wyrokowania (zob. też postanowienie SA w Lublinie z dnia 3 grudnia 1998 r., II AKz 88/98, Apel.-Lub 1999, nr 1, poz. 7, LEX nr 35784, oraz K. Postulski, glosa do uchwały SN z dnia 21 grudnia 1999 r., I KZP 45/99, OSP 2000, z. 5, poz. 74).

Jeżeli czas pobytu skazanego na wolności, liczony od chwili uprawomocnienia się wyroku, przekracza swym wymiarem roczny okres odroczenia wykonania kary, przedmiotem ustaleń sądu co do istnienia przesłanek określonych w art. 69 § 1 i 2 K.k., koniecznych do zastosowania dobrodziejstwa przewidzianego w art. 152 K.k.w., powinien być cały ten okres, w tym także ewentualny okres odbywania kary pozbawienia wolności w innej sprawie oraz osiągnięte w tym okresie postępy w resocjalizacji (postanowienie SA w Lublinie z dnia 2 lutego 2000 r., II AKz 23/00, OSA 2000, z. 9, poz. 66, LEX nr 42360).

Przewidziana w art. 152 K.k.w. możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności istnieje także wówczas, gdy roczny okres odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności dotyczył takiej kary, której wykonanie sąd w wyroku warunkowo zawiesił, a następnie na podstawie art. 75 K.k. zarządził jej wykonanie.

Dotyczy to również sytuacji, gdy zarządzenie wykonania kary było obligatoryjne (art. 75 § 1 K.k.).

Zachowanie skazanego w okresie odroczenia wykonania kary

Decydujące o zastosowaniu art. 152 K.k.w. będzie zachowanie skazanego w okresie odroczenia wykonania kary (uchwała SN z dnia 15 kwietnia 1999 r., I KZP 6/99, OSNKW 1999, nr 5-6, poz. 30, LEX nr 35763. Zob. też S. Pawela, glosa do uchwały SN z dnia 15 kwietnia 1999 r., I KZP 6/99, OSP 1999, z. 11, poz. 202). Należy również przyjąć, że nie ma przeszkód formalnych do wydania ponownej (czy nawet ponownych) decyzji o zastosowaniu art. 152 K.k.w.

Nawet niepowodzenia związane z kilkoma próbami resocjalizacji w warunkach wolnościowych nie muszą przekreślać kategorycznie szansy na poprawę sprawcy. Uzasadnienie kolejnych decyzji o odroczeniu, a następnie warunkowym zawieszeniu wykonania kary może tkwić w tym, że pojawiają się nowe okoliczności przemawiające za przemianami w osobowości i życiu skazanego i jednocześnie uzasadniające przyjęcie pozytywnej prognozy dotyczącej jego przyszłego zachowania (R. Pietruszka, Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 152 K.k.w. (w:) X lat obowiązywania…, pod red. S. Lelentala, G.B. Szczygieł, s. 279).

Z treści art. 152 K.k.w. wynika, że zawieszenie wykonania kary na jego podstawie następuje na zasadach określonych w art. 69-75 K.k. Nie jest zatem wyłączona możliwość orzeczenia w postępowaniu wykonawczym grzywny w wysokości do 180 stawek dziennych, przewidzianej w art. 71 K.k. (podobnie R. Pietruszka, Warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności…, s. 290). Orzeczenie takiej grzywny nie pogarsza sytuacji skazanego ani też nie zwiększa dolegliwości ponad tę, która wynika z wyroku. Skazany może bowiem uchylić się od jej uiszczenia i spowodować w ten sposób zarządzenie wykonania zawieszonej warunkowo kary, a więc powrócić do poprzedniej sytuacji, czyli do poddania się dolegliwości, która została orzeczona w wyroku. W takim przypadku grzywna nie będzie podlegała wykonaniu (art. 71 § 2 K.k.).

Zatarcie skazania po zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności

W przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 152 K.k.w., jeżeli nie nastąpi w okresie próby i dalszych 6 miesięcy zarządzenie jej wykonania, do zatarcia skazania ma zastosowanie art. 76 K.k.

Tak więc możliwe jest kilkakrotne zawieszanie wykonania kary pozbawienia wolności na podstawie art. 152 § 1 K.k.w., jeżeli każdorazowo, przed podjęciem decyzji w tym przedmiocie, skazany korzystał co najmniej z rocznego odroczenia wykonania kary, jeżeli zachodzą uzasadnione podstawy do sformułowania po raz kolejny pozytywnej prognozy społeczno-kryminologicznej (postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 27 września 2010 r., II AKzw 877/10, KZS 2011, z. 4, poz. 65).

Co będzie po okresie odroczenia kary?

Jeżeli obecnie rzeczywiście sąd odroczył wobec Pani karę pozbawienia wolności na 3,5 roku, to po tym okresie będzie Pani mogła ponownie ubiegać się o jej zawieszenie. W tym okresie, jeżeli sąd udzieli Pani takiego warunkowego zawieszenia i spełni Pani warunki tego zwolnienia, to kara pozbawienia wolności może ulec zatarciu (formalnie nigdy Pani do więzienia nie trafi).

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼