Zapłata kary pieniężnej za jazdę pod wpływem alkoholu

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego zwanego dalej K.k. oraz przepisy Kodeksu postępowania karnego.

Z treści Pani pytania wynika, że syn jest podejrzany w sprawie o prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Podczas przesłuchania funkcjonariusz policji dał synowi numer rachunku i kazał mu spłacić należność.

W pierwszej kolejności wyraźnie podkreślić należy, iż żaden funkcjonariusz policji, ani prokurator nie może dać synowi numeru rachunku bankowego, na który winna być dokonywana wpłata tytułem czegokolwiek za wyjątkiem mandatu karnego. Z tego, co Pani pisze nie mamy do czynienia ze sprawą wykroczeniową, lecz o przestępstwo z art. 178a § 1 K.k., a co za tym idzie jedynie sąd może synowi nakazać wpłacać określoną kwotę pieniędzy.

Druga sprawa, o ile syn nie jest osobą bardzo majętną, orzeczenie świadczenia pieniężnego na rzecz funduszu w kwocie powyżej 5000 zł jest stosunkowo niezwykle rzadkie. Zachowanie, na które Pani wskazuje jest zachowaniem karygodnym, wręcz na granicy legalności. Presja wywierana na syna oczywiście jest powszechna, lecz powszechne nie jest już wręczanie podejrzanemu numeru rachunku bankowego celem wpłacenia świadczenia i kary grzywny.

Mając na uwadze poziom alkoholu w wydychanym powietrzu w mojej ocenie Pani syn powinien spróbować powalczyć o warunkowe umorzenie postępowania karnego.

Oczywiście podważyć winę będzie ciężko, co nie znaczy, że zachowanie funkcjonariusza jest zgodne z przepisami prawa.

Zgodnie z treścią art. 178a § 1 K.k. „Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.

Zakaz prowadzenia pojazdów, jako środek karny, orzekany jest natomiast na podstawie art. 42 § 2 K.k., zgodnie z którym „Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 lub 177”.

Zarówno doktryna, jak i orzecznictwo wskazują, iż orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdu określonego rodzaju winno w pierwszej kolejności dotyczyć pojazdu tego rodzaju, którym sprawca dopuścił się przestępstwa. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 stycznia 2007 r., sygn. akt III KK 437/06 „orzeczenie sądu w przedmiocie środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, oparte na dyspozycji art. 42 § 2 k.k., ograniczone tylko do określonego rodzaju tych pojazdów, które nie obejmuje tego typu pojazdu, który sprawca przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji prowadził, tylko pozornie czyni zadość nakazowi zawartemu w przedmiotowym przepisie. Wykładnia celowościowa, niezbędna dla prawidłowego ustalenia normatywnej zawartości art. 42 § 2 k.k. prowadzi do wniosku, że w zakres orzeczenia o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych, w pierwszej kolejności, powinno wchodzić uprawnienie do prowadzenia pojazdu tego rodzaju, którym sprawca dopuścił się przestępstwa”.

Praktyka pokazuje, iż długość, na którą orzekany jest zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów lub pojazdu określonego rodzaju jest proporcjonalna do poziomu alkoholu w wydychanym powietrzu lub alkoholu we krwi.

Od dnia 18 maja 2015 r. polityka państwa w odniesieniu do ww. przestępstw się zaostrzyła. Aktualnie sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości. Dodatkowo w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 1 K.k. sąd orzeka świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych.

Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

Nie wskazuje Pani w treści pytania, aby syn miał coś na swoje usprawiedliwienie. Jeżeli jest jakakolwiek okoliczność, która uzasadnia jego zachowanie to należy tę okoliczność uwypuklić w toku postępowania i podjąć próbę walki o warunkowe umorzenie postępowania karnego. Choć szanse na warunkowe umorzenie postępowania, a co za tym idzie na uniknięcie utraty prawa jazdy są znikome to jednak każdy tego rodzaju przypadek wymaga uwagi i oceny pod indywidualnym kątem.

Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Dogłębna analiza doktryny i orzecznictwa w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania karnego, a także stosunek art. 67 § 3 K.k. do art. 42 § 2 K.k. pozwala wyprowadzić powyższe wnioski. Regulacja ta była przedmiotem zainteresowania Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 29 stycznia 2002 r. (sygn. akt I KZP 33/01) stwierdził, iż „zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w sytuacji, w której postępowanie karne zostaje warunkowo umorzone, pozostaje fakultatywny”.

Nie podejmując walki, Pani syn nie przekona się, czy warunkowe umorzenie jest możliwe. Nie ulega jednak wątpliwości, iż podjęcie próby wykazania, że zachowanie było spowodowane nadzwyczajną sytuacją i gdyby nie ono nigdy nie wsiadłby do samochodu może wpłynąć korzystanie na wymiar kary. Wyraźnie podkreślić należy jednak, iż na nim będzie ciążył ciężar wykazania, że sytuacja nadzwyczajna miała miejsce. Innymi słowy, będzie ją musiał udowodnić.

Reasumując, dopóki nie zapadnie wyrok syn nie musi niczego i nikomu płacić.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼