Wezwanie na policję na okoliczność rozpowszechniania utworu audiowizualnego

Podstawę prawną opinii stanowią przepisy Kodeksu karnego (K.k.) oraz Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.).

W pierwszej kolejności zachodzi pytanie, czy wskazany w wezwaniu charakter nie jest czasem omyłką pisarską, względnie świadomym błędem osoby wzywającej. Wyraźnie bowiem podkreślić należy, że gdyby został Pan przesłuchany w charakterze świadka, a następnie policja chciałaby Panu postawić zarzut, protokół z przesłuchania w charakterze świadka nie może być w sprawie wykorzystany. Dla potrzeb postępowania kolokwialnie pisząc – on nie istnieje. Dane w nim zawarte nie mogą służyć jako dowód w sprawie. Zupełnie inne prawa ma bowiem świadek, a zupełnie inne ma podejrzany.

Zgodnie z art. 183 § 1 K.p.k. – świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

W pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 lutego 1987 r., sygn. akt II KR 22/87, zgodnie z którym „organ prowadzący postępowanie ma – w myśl art. 10 i 173 § 2 K.p.k. – obowiązek pouczenia świadka o przysługującym mu z mocy art. 166 § 1 K.p.k. prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić na odpowiedzialność karną tego świadka lub osobę dla niego najbliższą. Jednakże obowiązek ten ciąży na organie prowadzącym postępowanie tylko wtedy, gdy świadkowi lub jego najbliższym rzeczywiście grozi odpowiedzialność karna, a nie odpowiedzialność cywilna lub dyscyplinarna.”.

Tym samym, o ile zaczną się pytania o rozpowszechnianie utworu audiowizualnego, może Pan uchylić się od odpowiedzi. Nie ma Pan nadto obowiązku wskazywać na przyczyny, z powodu których odmawia odpowiedzi na pytanie. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: „W sytuacji przewidzianej w art. 166 § 1 [obecnie 183 § 1] k.p.k. świadek nie ma obowiązku wyjaśnienia, dlaczego odmawia odpowiedzi. Myślą bowiem przewodnią art. 166 § 1 [ob. 183 § 1] k.p.k. jest to, że nie należy nikogo stawiać w położeniu przymusowym, w którym musi albo kłamać, albo zeznając prawdę obciążyć siebie lub osobę najbliższą. Nie można żądać od oskarżonego dostarczenia materiałów dowodowych na swoją niekorzyść” (wyr. SN z 28 I 1975 r., IV KR 313/74, OSPiKA 1978, nr 9, poz. 153, z glosą W. Daszkiewicza, OSPiKA 1978, nr 9, s. 377-379).

Jak pokazuje moja praktyka, co do zasady jednak odmowa odpowiedzi na pytanie kończy się wcześniej czy później wezwaniem w charakterze podejrzanego. Nie mniej jednak na Pańskim miejscu, o ile padnie pytanie, czy ściągał Pan film, powinien Pan odmówić odpowiedzi. Nie do końca jednoznaczna pozostaje kwestia udostępniania i rozpowszechniania utworu audiowizualnego. Skoro bowiem film został przez Pana i żonę obejrzany, to znaczy, że w tym czasie mogło dojść do jego udostępnienia innym osobom. O ile taka sytuacja miała miejsce, to na Pańskim miejscu nie wskazywałbym jednoznacznie, że nie udostępniał Pan filmu, bowiem być może jakieś udostępnienie nastąpiło. Musi Pan pamiętać, że składanie fałszywych zeznań jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 8.

Jeśli policja zmieni charakter wezwania i postawi Panu konkretny zarzut, wtedy ma Pan prawo odmówić składania wyjaśnień w ogóle, a zatem nie musi Pan mówić nic. Chociaż na Pana miejscu wskazałbym wówczas nieprawidłowe wezwanie i domagał się prawidłowego, będzie Pan miał wtedy trochę czasu na przygotowanie linii obrony.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼