Indywidualne porady prawne
Autor: Katarzyna Bereda
Jesteśmy nauczycielami niepublicznej szkoły. Mamy problem z agresywnym rodzicem. Rodzic atakuje nauczycieli za niedostateczne oceny, jakie otrzymuje uczeń, podważa nasze kompetencje, oskarża nas przed dyrektorem, krzyczy na nas, jest agresywny, nęka nas. Dyrekcja umywa ręce, twierdząc, że prawo stoi po stronie rodzica. Co my możemy zrobić?
Szczerze mówiąc, z opisu stanu faktycznego nie wynika dokładnie, jakiego zachowania dopuszcza się rodzic w stosunku do Państwa, ale zakładam, iż jeżeli podważanie Państwa kompetencji następuje przy osobach trzecich i publicznie, możemy mówić o Państwa znieważeniu. Zgodnie z treścią art. 212 Kodeksu karnego:
„§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności”.
Mając natomiast na uwadze treść art. 216:
„§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.
§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego”.
Zobacz też: Podważanie kompetencji nauczyciela przez rodzica
Przestępstwo zniewagi jest zatem istotowo podobne do przestępstwa zniesławienia, co niejednokrotnie nastręcza trudności w prawidłowym zakwalifikowaniu określonego stanu faktycznego. W literaturze wskazuje się, że najistotniejszą różnicą zachodzącą między tymi przestępstwami jest charakter oddziaływania negatywnych treści wypowiadanych przez sprawcę. W przypadku zniesławienia mamy bowiem do czynienia z postawieniem zarzutu, także prawdziwego, który może poniżyć pokrzywdzonego w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, natomiast w przypadku przestępstwa zniewagi chodzi o zarzut typowo obelżywy lub ośmieszający nastawiony wyłącznie na zranienie uczuć osobistych pokrzywdzonego (B. Kunicka-Michalska, Przestępstwa przeciwko czci, s. 246–247).
Należy jednak zauważyć, że przedstawiona różnica opiera się na bardzo płynnej granicy i niejednokrotnie niemożliwej do przeprowadzenia.
Przyjmuje się powszechnie, że dobrem chronionym przestępstwa zniewagi jest cześć wewnętrzna człowieka, tj. obejmująca ochronę szacunku, dobrego imienia i godności pokrzywdzonego przed narażeniem go na negatywne odczucia jego samego (subiektywne).
Należy przy tym podnieść, iż ustawodawca nie sprecyzował, na czym ma polegać znieważanie, a więc należy przyjąć szerokie rozumienie tego pojęcia. Przez znieważanie należy zatem rozumieć wszelkie zachowania sprawcy, które w sposób demonstracyjny wyrażają pogardę dla innej osoby, w szczególności mają poniżyć jego godność osobistą i sprawić, by poczuł się dotknięty lub obrażony (postanowienie SN z 7.05.2008 r., sygn. akt III KK 234/07).
Z uwagi na znikomą znajomość sprawy nie będę starała się tego odpowiednio zakwalifikować, gdyż, jak wskazałam, granica pomiędzy powyższymi jest płynna, a wszystko zależy od Pana odczuć i naruszonego dobra.
Przeczytaj też: Pomówienie art. 234 K.k.
Co więcej, czynność sprawcza przestępstwa zniesławienia polega na pomawianiu wskazanych w art. 212 osób o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć je w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.
Zgodnie z opinią orzecznictwa Sądu Najwyższego przez pomawianie rozumie się przypisywanie, zarzucanie, posądzanie lub oskarżanie innej osoby o określone postępowanie lub właściwości, które zawierają negatywną oceną mającą jednak w konsekwencji prowadzić do poniżenia pomawianego w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Treścią pomówienia będą zazwyczaj rozgłaszane informacje nieprawdziwe, należy jednak zauważyć, że karalne pomówienie może także, w określonych warunkach, dotyczyć informacji prawdziwych. Ponadto pomówienie może polegać zarówno na twierdzeniu określonej okoliczności, jak i na przeinaczeniu okoliczności prawdziwej (wyr. SN z 12.09.1938 r., 3 K 3152/37).
Przestępstwo zniesławienia zarówno w typie podstawowym (zagrożonym karą grzywny lub ograniczenia wolności), jak i kwalifikowanym (zagrożonym karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku) jest występkiem ściganymi z oskarżenia prywatnego, a zatem zależy wyłącznie od woli pokrzywdzonego (art. 212 § 4 Kodeksu karnego) i w tym zakresie może zostać przez Pana wystosowany prywatny akt oskarżenia.
Jednocześnie także takie zachowanie mogło naruszyć Państwa dobra osobiste, co podlega także ochronie na gruncie prawa cywilnego.
Dlatego, jeżeli czujecie Państwo, iż Państwa dobra osobiste, w szczególności dobre imię zostało naruszone, proponuję w pierwszej kolejności skierować wezwanie do zaprzestania naruszeń, a dopiero jeżeli niniejsze nie przyniesie skutku, mogą Państwo rozważyć skierowanie sprawy na drogę sądowa.
Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Indywidualne porady prawne