Niepełnoletnia oskarżona o próbę kradzieży

Czy jest możliwość odwołania się od mandatu nałożonego na skutek dokonania wykroczenia?

Zgodnie z treścią art. 119 § 1 Kodeksu wykroczeń (dalej K.w.), kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 500 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Przepis art. 119 K.w. ma na celu ochronę prawa własności i innych majątkowych praw podmiotowych. W odniesieniu do tej kwestii w teorii prawa karnego autorzy uważają, że tym przedmiotem jest własność, inni, że własność i inne prawa majątkowe, a jeszcze inni, że stosunek własności nie tylko ze względu na res corporales, ale i ze względu na inne dobra ekonomiczne, wreszcie że jest nim własność i posiadanie mienia. Różnice zdań próbuje się wyjaśnić w teorii tym, iż brak jednoznacznego określenia przedmiotu ochrony rodzajowej przepisów zawartych w tym rozdziale wynika z różnego pojmowania nazw: mienie i własność. Niekiedy pojęcie „mienie” oznacza ogół praw majątkowych, niekiedy zaś tylko przedmioty o wartości majątkowej albo zespół przedmiotów tej własności. Z tego też względu proponuje się uznać za przedmiot ochrony prawnokarnej własność i inne prawa majątkowe związane z mieniem ruchomym (A. Marek, A. Peczeniuk, [w:] A. Marek (red.), Kradzież i paserstwo, s. 40).

Co do zasady, przepisy postępowania w sprawach o wykroczenia nie przewidują możliwości odwołania się od mandatu nałożonego na skutek dokonania wykroczenia.

Odmowa przyjęcia mandatu za wykroczenie

Konieczne jest więc w momencie zdarzenia przeanalizowanie, czy mandat należy przyjąć, czy też nie, gdyż w przypadku odmowy przyjęcia sprawa jest kierowana do sądu. Jak wskazuje art. 99 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej K.p.w.) w razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. We wniosku tym należy zaznaczyć, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu albo nie uiścił grzywny nałożonej mandatem zaocznym, a w miarę możności podać także przyczyny odmowy.

Zgodnie natomiast z art. 101 § 1 K.p.w. prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie albo na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat, albo gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15-17 Kodeksu wykroczeń. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu lub na wniosek organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, albo z urzędu.

Z uwagi na powyższe należy podnieść, iż wniosek o uchylenie mandatu może złożyć: ukarany, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny ukaranego. Wniosek powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu, czyli od dnia wydania mandatu. Wskazany wcześniej 7-dniowy termin jest zawitym.

Wniosek o uchylenie mandatu za wykroczenie

Zasadność złożenia powyższego odwołania istnieje, gdy spełnione są przesłanki wskazane w powyższej regulacji, czyli:

1) czyn, za który nałożono grzywnę, nie wyczerpywał ustawowych znamion czynu zabronionego, a więc np. pracodawcę ukarano mandatem karnym za niezawarcie pisemnej umowy o pracę lub niepotwierdzenie na piśmie zawarcia umowy o pracę przed dopuszczeniem zatrudnionego do pracy (art. 281 pkt 2 K.p.), a tymczasem dana osoba świadczyła pracę na podstawie ustnej umowy o świadczenie usług (umowy cywilnoprawnej);

2) czyn popełniła osoba, która nie ukończyła 17 lat;

3) nie doszło do popełnienia wykroczenia, gdyż sprawca w czasie czynu działał w warunkach obrony koniecznej (art. 15 K.w.), stanu wyższej konieczności (art. 16 § 1 K.w.) lub niepoczytalności (art. 17 § 1 K.w.).

Wyłącznie w postępowaniu sądowym możliwe jest uchylenie mandatu karnego.

W sprawie orzeka sąd rejonowy właściwy do rozpoznania sprawy o dane wykroczenie, na którego obszarze działania została nałożona mandatem karnym grzywna.

Sąd orzeka na posiedzeniu, o którym ma obowiązek zawiadomić: ukaranego, organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę w drodze mandatu oraz ujawnionego pokrzywdzonego.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »